درآمدی بر پیشگیری از سرطان

سرطان امروزه به عنوان یکی از مهم ترین مشکلات بشر شناخته می شود و جزو مهلک ترین بیماری هایی است که تا به حال بشر را درگیر خود کرده است.در تمام دنیا تحقیقات وسیعی برای کشف علل،درمان و پیشگیری از سرطان در حال انجام است.در این مقاله سعی داریم اشاره ای به مقدمات پیشگیری و اصول مبارزه با این بیماری خطرناک و کشنده داشته باشیم چرا که می دانیم برای هر بیماری میتوان گفت:پیشگیری بهتر از درمان است.

تعریف سرطان

واحد ساختاری و عملکردی بدن انسان سلول می باشد.عملکرد طبیعی تمامی اندام های بدن ما وابسته به کارکرد طبیعی و صحیح سلول های سازنده ی آن اندام از بدن می باشد.

همواره در هر یک از اندام های بدن،در اثر علل مختلفی، بعضی سلول ها فرسوده شده و از بین می روند.از علل این پدیده میتوان به پیر شدن طبیعی سلول ها،مواجهه با برخی مواد شیمیایی مثل سم ها و حذف شدن سلول های غیرطبیعی اندام، توسط سیستم ایمنی خود بدن اشاره کرد.

سلول هایی همواره با سرعت کنترل شده تقسیم می شوند تا کمبود سلول هایی که به طور طبیعی از بین رفته اند را جبران کنند.در حالت طبیعی، سرعت این تقسیم و به وجود آمدن سلول های جدید دائما توسط سیستم درون سلولی پیچیده ای کنترل می گردد.این سیستم بر اساس نیاز های بدن و آن اندام، سرعت و نحوه ی تقسیم سلول ها را در آن اندام تنظیم می نماید.

هر گاه این سیستم پیچیده و دقیق درون سلولی، توسط عواملی دچار اختلال در ایجاد نظم و تنظیم سرعت تکثیر سلول ها در یک اندام از بدن بشود و نتواند متناسب با نیاز آن اندام سلول بسازد، تعدادی سلول اضافی در آن اندام تولید خواهد شد که ویژگی های طبیعی سلول را نخواهد داشت.

این اختلال در کنترل تقسیم و تکثیر سلول ها و ایجاد سلول های ناقص و غیر طبیعی در بدن، یکی از اصلی ترین علل ایجاد بیماری سرطان می باشد.

تجمع زیاد سلول های اضافی تولید شده در هر یک از اندام های بدن، یک تومور سرطانی را در آن اندام از بدن ایجاد خواهد کرد.

از آن جا که در بیماری سرطان، سلول های غیر طبیعی زیادی تولید می شود، ممکن است این سلول ها نتوانند در جای خود مستقر شوند و از طریق رگ ها و جریان خون به مناطق و ارگان های دیگر بدن بروند و در نقاط دیگر نیز مشکلاتی را به وجود بیاورند و لذا سرطان می تواند عوارض بسیار گسترده ای را در بدن ما ایجاد کند.

حال شاید از خود بپرسیم که علت ایجاد بیماری سرطان چیست؟ و چه چیزی تنظیم تکثیر سلول ها را در بدن ما به هم می زند؟

در جواب این سوال باید اعتراف کرد که علم پزشکی هنوز موفق به فهم کامل علت دقیق ایجاد بیماری سرطان در بدن انسان نشده است، گرچه عوامل مختلفی نیز کشف گردیده است.

علت این موضوع روشن است: بیماری سرطان در حقیقت شامل یک بیماری منفرد با مجموعه ای از علل، راهکار های بیماریزایی و علایم در نقطه ی خاصی از بدن نیست، بلکه زاده ی به هم پیوستن و همکاری چندین علت و مکانیزم بیماری زایی برای از کار انداختن یکی از دقیق ترین سیستم های تنظیم کننده در بدن یعنی سیستم کنترل تکثیر واحد های سازنده ی بدن(سلول) است.سیستمی که با قدرت و دقت بسیار، رشد و فعالیت سلول های بدن ما را تنظیم می کند و قطعا راهکار های محافظتی زیادی برای حفاظت از خود خواهد داشت.آسیب زدن به چنین سیستمی نمی تواند حاصل از وجود یک عامل آسیب رسان و در مدت زمانی کوتاه باشد و عوامل آسیب رسان مختلفی در مدت زمان طولانی، با همکاری هم قادر خواهند بود، در کار این سیستم اختلال ایجاد کنند و منجر به بروز سرطان شوند. به همین علت است که اکثر سرطان ها در سنین بالا ایجاد می شوند. با گذشت زمان، عوامل آسیب رسان و سرطانزا، در صورت وجود، قادر خواهند بود به مرور اثرات خود را بر سلول های بدن اعمال کنند.

به طور مثال، طبق مطالعه ای که در تابستان سال 1394 توسط تعدادی از دانشجویان پزشکی بر روی پرونده های بیماران مبتلا به سرطان معده ی تحت پوشش انجمن خیریه مهرانه انجام شد، میانگین سن ابتلا به سرطان معده در این بیماران نزدیک به 67 سال بود.

در نتیجه دلایل ایجاد سرطان، در درجه ی اول کثیر و پیچیده اند و در درجه ی دوم در اکثر موارد، در مدت زمانی طولانی اثر خود را بر بدن اعمال می کنند.

از علل شناخته ی شده ی ایجاد کننده ی سرطان می توان موارد زیر را نام برد:

وراثت یکی از عوامل دخیل در ایجاد سرطان است. تنظیم اعمال سلول بر عهده ی ژن هاست و ژن ها نیز از اولیا به ارث می رسند. اگر ژنی دخیل در فرآیند سرطان در اولیای فرد وجود داشته باشد، احتمال رسیدن آن ژن به فرزندان و بروز آن وجود خواهد داشت.

تماس با بعضی مواد شیمیایی خاص می تواند سرطانزا باشد.

سبک زندگی یا لایف استایل نادرست یکی از عوامل بسیار مهم در ابتلا به سرطان می باشد. در بالا ذکر شد که عوامل سرطانزا در یک بازه ی زمانی طولانی قادر خواهند بود، به تدریج اثرات خود را به بدن اعمال کنند. این بازه ی زمانی طولانی همان طول عمر ماست و وجود یا عدم وجود عوامل آسیب رسان در این دوره متاثر از نحوه ی زندگی ما می باشد. کیفیت و شیوه ی زندگی، تعیین کننده ی تماس یا عدم تماس بدن با عوامل سرطانزا و چگونگی پاسخ آن به این عوامل مضر خواهد بود. این عامل در علم پزشکی لایف استایل نام میگیرد(به معنای سبک یا شیوه ی زندگی)و نقش تعیین کنندگی بسیار پررنگی در ابتلا یا عدم ابتلا به سرطان یا به طور جامع هر بیماری دیگری بازی می کند.

اعمالی که انسان در قبال بدن خود انجام می دهد، مستقیما روی سلامت وی تاثیر خواهد گذاشت و در طولانی مدت اثرات آن به وضوح قابل مشاهده و ارزیابی خواهد بود.

مواردی از سبک زندگی نادرست که در صورت تداوم، مستقیما در ابتلا به سرطان تاثیر گذارند را در زیر میبینیم:

1-عدمورزش کردن به صورت مداوم.

2-عدم داشتن ساعت خواب و بیداری منظم و استاندارد.

3-مصرف دخانیات.

4-عدم داشتنتغذیه ی سالم، مثل:

      1-عدم مصرف روزانه ی میوه جات و سبزیجات تازه

       2-مصرف غذاهای پر چرب

       3-مصرف فست فود ها

       4-مصرف بیش از اندازه ی نمک

       5-پر خوری

       6- و.......

5-تنفس هوای آلوده

6-استرس و اضطراب بیش از حد استاندارد

این ها موارد سرطان زایی هستند که در صورت تداوم، با افزایش سن فرد به نظم تکثیر سلولی آسیب زده و سلول هایی ناسالم و ناقص در بدن تولید می کنند و منجر به بروز بیماری سرطان می شوند.

درمان سرطان

در ایران پس از مرگ ومیر ناشی از بیماری های قلبی-عروقی و حوادث، سرطان سومین عامل مرگ و میر است و در آمریکا مرگ و میر مرتبط با سرطان، پس از مرگ ومیر ناشی از بیماری های قلبی-عروقی در رتبه ی دوم قرار دارد و این بیانگر شیوع و همه گیری سرطان در جهان و کشور ما می باشد.

به دلیل مشخص نبودن دقیق علل و راهکار های ایجاد سرطان و پیچیده بودن آنها، هنوز برای اکثر انواع سرطان ها، راه حل درمانی کامل و دقیقی به وجود نیامده است و درمان های موجود هم در اکثر مواقع قطعی و کامل نیستند.حتی بعضی درمان ها با وجود داشتن تاثیر، عوارض سنگینی چون آسیب به سلول های طبیعی و ریختن مو ها و کاهش وزن بدن را به بیمار وارد می کنند. تجربه ثابت کرده است که راهکار های درمانی موجود برای سرطان، تنها قادر به درمان کامل تعداد کمی از بیماران مبتلا به سرطان هستند و علاوه بر آن همین درمان های غیر قطعی موجود نیز هزینه های بسیار هنگفتی را به بیمار تحمیل می کنند و درمان سرطان را در لیست پرهزینه ترین درمان ها قرار می دهند.

پس چه باید کرد...........؟

میبینیم که درمان سرطان بسیار سخت، پرهزینه و حتی گاها امکان ناپذیر است. پس باید بر این بود که تا حد امکان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد.

گفتیم که بسیاری از سرطان ها در مدت زمان طولانی و متاثر از سبک زندگی یا لایف استایل به وجود می آیند.

پس می توان نتیجه گرفت که بهترین راه مبارزه و پیشگیری از سرطان، اصلاح شیوه ی زندگی و یاد گرفتن و به کار بستن اصول زندگی صحیح می باشد.

از بین علل شناخته شده ی سرطان، وراثت عاملی نیست که بتوان آن را تغییر داد اما می توانیم با داشتن لایف استایل درست، یکی از عوامل طولانی مدت و اساسی ابتلا به سرطان را تا حدود مناسبی خنثی کنیم.

و جالب است بدانیم که بنا بر آمار اکثر منابع معتبر، علت ابتلای 4 نفر از هر 10 نفر مبتلا به سرطان، داشتن لایف استایل نادرست و عدم رعایت اصول پیشگیری از این بیماری است وابتلای  6 نفر ما بقی به علل دیگر باز می گردد.  

پس با توجه به شیوع بالای سرطان در جهان و ایران ،کشنده بودن بیماری ، ناکارامدی نسبی درمان های فعلی و آمار فوق داشتن سبک زندگی استاندارد یک ضرورت غیر قابل اجتناب محسوب می گردد.

با توجه به اهمیت موضوع لایف استایل در مبحث بیماری سرطان، انجمن خیریه ی حمایت از بیماران مبتلا به سرطان استان زنجان قصد دارد به یاری خیرین خود و به واسطه ی این نشریه اصول صحیح سبک زندگی سالم و پیشگیری از سرطان و نحوه ی اجرا ساختن آن ها در زندگی را در اختیار مردم علم دوست استان قرار دهد. چرا که معتقدیم:«پیشگیری بهتر از درمان است........علی الخصوص در سرطان.»

شما خودتان کدامیک را انتخاب میکنید؟...........